هر کودک سالمی در طول شبانه روز، ۱۰ تا ۳۵ بار سرفه می کند. سرفه کردن کودک معمولا نشانه مشکل خاصی نیست و یک واکنش دفاعی برای پاکسازی راه های هوایی از مواد خارجی یا ترشحات مخاطی (خلط) دستگاه تنفسی است.
اما گاهی بیماریهای زمینه ای علت سرفه های طولانی کودکان هستند. ما در این مقاله قصد داریم شما را با علت سرفه های مزمن در کودکان و نیز روشهایی که متخصصان اطفال برای درمان سرفه های طولانی مدت کودکان به کار می برند، آشنا کنیم. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
انواع سرفه کودکان
سرفه کودکان به یکی از شکل های زیر بروز می کند:
سرفه های خشک: این نوع سرفه های طولانی دیر خوب می شوند و به خاطر خشک بودنشان باعث درد و سوزش گلو، زخم شدن گلو، ورم لوزه ها و لارنژیت (قطع صدا) می شوند. علل سرفه های خشک کودکان عبارتند از:
- حساسیتهای فصلی
- خشکی هوای محیط
- عفونتهای قسمت بالایی دستگاه تنفسی
آلرژی هایی مثل دود سیگار، گرد و غبار، گرده گل، بوی عطر یا غذا، … هم باعث سرفه خشک در کودکان می شوند.
سرفه های مرطوب و خلط دار: سرفه های خلط دار کودکان معمولا ناشی از عفونتهای باکتریایی مثل سیاه سرفه و سینه پهلو است. این سرفه ها با خروج ترشحات از بینی و پشت گلو یا استفراغ همراه هستند.
سرفه های پارس مانند: این نوع سرفه ها شبها رخ می دهند و بیشتر بین کودکان زیر ۳ سال رایج هستند. صدای پارس مانند این سرفه ها در اثر تورم مجاری تنفسی و گرفتگی نای و حنجره کودک ایجاد می شود.
سرفه های شبانه: این سرفه ها به خاطر تحریک پذیری زیاد راههای تنفسی در طول شب بروز کرده و حین خواب شدت پیدا می کنند.
سرفه های روزانه: این نوع سرفه ها به دلیل تحرک زیاد کودک در طول روز، حساسیت به حیوانات خانگی، یا هوای سرد ایجاد می شوند.
سرفه های مزمن: هر نوع سرفه ای در کودکان زمانی که بیش از ۳ تا ۴ هفته ادامه پیدا کند، به آن سرفه طولانی مدت یا مزمن می گویند.
۱۰ علت سرفه های طولانی در کودکان
به گفته دکتر فهمیه شاهمیری، متخصص نوزادان و کودکان، علت سرفه های مزمن در کودکان می تواند یکی از دلایل زیر باشد:
۱- عفونت
عفونتهای دستگاه تنفسی رایجترین علت سرفه های طولانی مدت کودکان هستند که به خصوص در بچه های مدرسه ای و ۵-۸ بار در طول سال رخ می دهند. شایع ترین انواع عفونتهای تنفسی عبارتند از:
سرماخوردگی: همراه سرفه های خفیف تا متوسط و خشک هستند.
آنفلوانزا: سرفه های ناشی از آنفولانزا معمولا شدید و خشک است.
خروسک: سرفه کودک بیشتر در نیمه شبها است و نفس کشیدن او پر سرو صدا است.
ذات الریه (سینه پهلو): سرفه ناشی از این نوع عفونت با خلط سبز، زرد یا خونی، صدایی شبیه غرغر و نفس نفس زدن همراه است.
سینوزیت: سرفه، درد در نواحی مختلف صورت و سر، خروج ترشحات یا خلط از بینی یا پشت حلق از علائم سینوزیت در کودکان هستند. علت سرفه های اول صبح کودکان باشد که معمولا مرطوب هستند، می تواند مربوط به عفونت سینوزیت باشد.
۲- رفلاکس اسید معده
برگشت مداوم اسید معده به گلو و دهان باعث سرفه های مزمن در کودکان می شود. این عارضه با علائم دیگری مثل احساس مزه بد در دهان، سوزش سر دل و استفراغ کم نیز همراه است.
۳- آسم
یک علت سرفه های خشک شبانه کودکان، می تواند آسم باشد. سرفه های ناشی از آسم با صدای خس خس سینه همراهند و بیشتر موقع شب یا حین بازی و فعالیت زیاد بدنی کودک شروع یا تشدید می شوند.
۴- آلرژی یا حساسیت
حساسیت به برخی غذاها یا تماس با آلرژنهایی مثل گرده گلها، گرد و خاک، آلودگی هوا، دود دخانیات یا شومینه و هوای سرد منجر به سرفه های طولانی مدت در کودکان می شود. این سرفه ها با دیگر علائم آلرژیک مثل آبریزش از بینی یا چشمها و درد یا خارش گلو همراهند.
۵- سیاه سرفه
سرفه های بلند، پشت سر هم که بیش تر از دو هفته ادامه دارند، می تواند علامت سیاه سرفه در کودکان باشد. این عفونت باکتریایی با علائم دیگری نیز همراه است:
- تب خفیف
- آبریزش بینی
- ایجاد صدایی شبیه وزوز بعد از پایان سرفه
- استفراغ کودکان
- عطسه
- سیاه شدن کودک موقع سرفه
توجه: این عارضه مسری است و باید مراقب سرایت آن به دیگر باشید!
۶- اجسام خارجی
گیر افتادن اجسام خارجی در راههای تنفسی کودک (بینی، دهان، گلو و نای) نیز از علل رایج سرفه های مزمن در کودکان است.
۷- برخی بیماریها
علت سرفه های مزمن کودکان ممکن است ابتلا به بیماریهای عفونی یا زمینه ای باشد، مثلا:
- مشکلات حلق و مری (عدم تکامل عصبی مناسب، نرمی حنجره، جراحی های قبلی مری)
- تشنج های مکرر
- بیماریهای قلبی
- فیبروز سیستیک (یک بیماری ارثی که با ایجاد خلط غلیظ در دستگاه تنفسی منجر به سرفه مزمن و مشکلات گوارشی (نفخ شکم و چرب بودن مدفوع) می شود)
- آسپیراسیون (پریدن غذا و نوشیدنی به نای)
برای تشخیص علت و درمان سرفه های مزمن کودکان در غرب تهران می توانید از تخصص و تجربه دکتر فهیمه شاهمیری، متخصص نوزادان و اطفال در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت با شماره ۰۹۳۶۶۶۶۲۰۳۰ تماس بگیرید یا از سایت ایشان نوبت اینترنتی دریافت کنید.
۸- سل
سل نیز یک بیماری تنفسی مسری است که علاوه بر سرفه های مزمن منجر به علائم زیر نیز می شود:
- تب
- تعریق شبانه
- کاهش وزن
اگر فرزندتان در معرض تماس با فرد مبتلا به سل بوده و این علائم را دارد، باید سریعتر به متخصص اطفال مراجعه کنید.
۹- ویروس سنسیتال تنفسی (RSV)
این یک ویروس خطرناک است که باعث سرفه شدید کودک در فصول سرما مثل زمستان می شود و سریعتر باید تحت درمان قرار گیرد.
۱۰- سرفه های عادتی
بعد از بهبودی از یک بیماری همراه با سرفه مثل آلرژی یا سرماخوردگی، کودک بدون دلیل عادت به سرفه می کند. این سرفه ها به صورت خشک و تک سرفه اند و حین بازی یا خواب از بین می روند.
آیا سرفه های مزمن در کودکان خطرناک هستند؟
سرفه های طولانی و مزمن در کودکان معمولا خطری ندارند مگر اینکه به دلیل بیماریهای جدی مثل سل باشند که عدم درمان آنها می تواند منجر به مرگ کودک شود. عوارض سرفه های طولانی کودکان عبارتند از:
- سردرد و گلو درد
- بی خوابی یا کم خوابی کودک
- خون دماغ
- استفراغ
- دردهای عضلانی
- صدای خشن یا از دست دادن موقتی صدا
به علاوه، سرفه های مزمن زندگی روزمره کودک را سر کلاس، موقع بازی، غذا خوردن و غیره مختل می کنند.
زمان مراجعه به متخصص اطفال برای سرفه کودکان
در صورت بروز علائم زیر سریعتر برای تشخیص علت و درمان سرفه های طولانی کودکان به بهترین متخصص اطفال مراجعه کنید:
- ناله کردن موقع نفس کشیدن
- بیحالی
- ایجاد مشکلاتی در بلع یا تکلم
- مشکلات تنفسی یا بروز علائم خفگی (آبی شدن ناخنها یا لبها)
- خوب نشدن سرفه های خشک بعد از ۳ هفته
- بیهوشی
- استفراغ مداوم کودک
- طول کشیدن سرفه ها بیش از ۱۰ روز یا تشدید سرفه ها بعد از سه هفته
- سرفه های خونی
- خس خس یا درد قفسه سینه
- تب بالای ۴۰ درجه که تا ۲ ساعت بعد از مصرف دارو پایین نیاید
- قرمز یا بنفش شدن رنگ کودک حین سرفه
اگر کودکی واکسینه نشده یا دچار ضعف سیستم ایمنی است و سرفه هایش طولانی شده است، باید توسط متخصص اطفال ویزیت شود.
درمان سرفه های مزمن کودکان در غرب تهران
به گفته دکتر شاهمیری، درمان سرفه های طولانی مدت کودکان به یکی از روشهای زیر انجام می شود:
پرهیز غذایی
برای درمان سرفه مزمن کودکان ناشی از رفلاکس معده، رعایت نکات تغذیه ای زیر مهم هستند:
- حذف غذاهای محرک مثل شکلات، نعناع، غذاهای تند یا چرب، …
- پرهیز از نوشیدنی های کافئینی یا گازدار
- کوچک کردن وعده های غذایی
- نخوردن غذا از دو ساعت قبل از خواب کودک
روشهای تزریقی
برای درمان سرفه طولانی مدت کودکان ناشی از آلرژی در مواردی می توان آمپول های ضد آلرژی تزریق کرد. برای پیشگیری از سیاه سرفه نیز واکسیناسیون کزاز+سیاه سرفه به طور دوره ای از بدو تولد انجام می شود.
پمادها
مالیدن پماد ویکس روی سینه کودک تاثیر زیادی بر باز شدن مجاری تنفسی، تسکین سرفه های مزمن و کاهش درد سینه و گلوی کودکان دارد.
آنتی بیوتیکها
آنتی بیوتیکها صرفاً برای درمان عفونتهای باکتریایی مثل سیاه سرفه موثرند. اما آنتی بیوتیکها کمکی به درمان عفونتهای ویروسی مثل آنفولانزا نکرده و حتی باعث مقاومت آنتی بیوتیکی در کودکان می شوند.
داروهای استروئیدی
متخصصان اطفال برای درمان سرفه های طولانی مدت ناشی از آسم، گاهی داروهای استروئیدی تجویز می کنند.
شربت ضد سرفه کودکان
برای درمان سرفه های مزمن در کودکان بالای ۴ سال و با توجه نوع و علت سرفه شربتهای زیر تجویز می شوند:
محلول پلارژین: برای درمان سرفه های کودکان بالای ۱۲ سال
شربت سینه حاوی عسل: جهت درمان سرفه های مزمن در کودکان بالای یکسال
شربت اکسپکتورانت: برای درمان سرفه های خلط دار و طولانی، سرماخوردگی و آلرژی در کودکان بالای دو سال
شربت دکسترومتورفان: بهترین شربت برای سرفه خشک کودکان بالای دو سال
بدون تجویز پزشک متخصص اطفال، هرگز از شربت برای سرفه های شبانه کودکان استفاده نکنید چون مصرف آنها با عوارضی همراه است.
عوارض شربتهای ضد سرفه برای کودکان
مصرف شربتهای ضد سرفه در کودکان می تواند با عوارض زیر همراه باشد:
- افزایش ریسک مشکلات قلبی
- خواب آلودگی
- وقفه تنفسی کوتاه موقع خواب (آپنه خواب)
- بروز مشکلات گوارشی
به همین علت تا حد ممکن سعی می شود برای کودکان زیر ۴ سال شربت تجویز نشود.
توجه توجه: مصرف آسپرین نیز برای کاهش شدت سرفه کودکان زیر ۱۸ ماه ممنوع است. چون احتمال بروز صدمات مغزی نادری مثل سندرم رِی (Reye’s syndrome) در این کودکان وجود دارد.
برای درمان سرفه های مزمن اطفال در غرب تهران شما هم می توانید از تخصص دکتر فهیمه شاهمیری، متخصص نوزادان و کودکان در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت با شماره ۰۹۳۶۶۶۶۲۰۳۰ تماس بگیرید یا از سایت ایشان نوبت اینترنتی دریافت کنید.
۷ درمان خانگی سرفه در کودکان
با روشهای ساده زیر می توانید سرفه های کودکتان را در منزل بهبود دهید:
- بالاتر گذاشتن سر موقع خواب
- تشخیص مواد محرک و آلرژی زا برای کودکتان و پرهیز از آنها
- مصرف زیاد مایعات (به خصوص مایعات گرمی مانند چای برای تسکین درد گلو و آبریزش بینی)
- قرقره محلول نمکی (سالین) برای گلو و بینی
- اجتناب از غذاهای سرخ کرده و دادن غذاهای نرم و مقوی به کودک
جمع بندی
علت سرفه های طولانی کودکان می تواند مشکلات ساده ای مثل سرماخوردگی یا آلرژی باشد. ولی مشکلات جدی تنفسی مثل سل، سیاه سرفه و خروسک هم می تواند علت سرفه های مزمن در کودکان باشد.
متخصصان اطفال برای درمان سرفه های طولانی مدت کودکان اغلب داروهای آنتی بیوتیکی، شربت های ضد سرفه یا خلط آور تجویز می کنند. همچنین روشهای خانگی مثل بخور، خوردن مایعات و قرقره آب نمک می تواند به درمان سرفه های مزمن در کودکان کمک کند.
پرسش و پاسخ سرفه کودکان
اغلب در مورد سرفه مزمن کودکان سوالات زیر از متخصص اطفال پرسیده می شود:
بهترین راه برای درمان سرفه خشک کودکان چیست؟
معمولا برای درمان سرفه های خشک طولانی در کودکان، استفاده از دستگاه بخور در اتاق آنها، مصرف مایعات گرم، قرار گرفتن در محیط های مرطوب و گرم و مصرف شربتهایی مثل دکسترومتورفان (برای کودکان بالای ۲ سال) را توصیه می کنیم.
سرفه در کودکان چند روز طول می کشد؟
بستگی به علت سرفه و عارضه ای دارد که منجر به سرفه کودک شده است. اما اگر بیش از ۱۰ روز سرفه کودک ادامه پیدا کند باید به پزشک حتما مراجعه کنید.
قویترین داروی گیاهی ضد سرفه کودکان چه دارویی است؟
درمان سرفه کودکان با داروهای گیاهی و دمنوش ها را توصیه نمی کنم چون مصرف آنها ممکن است با عوارضی برای کودک همراه باشد. به جای این داروهای گیاهی بهتر است از چای و مایعات گرم استفاده کنید. اگر سرفه ها تشدید یا طولانی شدند به متخصص اطفال مراجعه کنید.
اگر شما هم سوالی درباره علت یا درمان سرفه های مزمن در کودکان دارید، در بخش نظرات حتما آنها را بپرسید.
