همه چیز درباره اسهال نوزادان و درمان سریع آن

اسهال و دل پیچه از علائم اسهال در نوزادان هستند که مثل یبوست نوزادان شیرخوار معمولا نیازی به درمان ندارند و بعد از چند روز بهبود می یابند. اما در مواردی که علت اسهال نوزادان یک بیماری مثل مشکلات گوارشی یا عفونت باشد، باید حتما اسهال نوزادان تحت درمان قرار بگیرد.
ما در این مقاله به همه چیز درباره علت و درمان اسهال نوزادان پرداخته ایم. پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.

علائم اسهال در نوزادان

به گفته دکتر فهمیه شاهمیری، متخصص نوزادان و اطفال، شلی و افزایش تعداد دفع مدفوع از رایجترین علائم اسهال در نوزادان هستند. البته مدفوع نوزاد شیرخوار رقیق تر از حالت عادی است و با شروع خوردن غذا، جامد و سفت تر می شود.

بنابراین شلی مدفوع در نوزادان اسهال به حساب نمی آید. اما زمانی اسهال در نوزادان شیر خوار رخ می دهد که مدفوع آنها بیشتر از حد همیشگی خود، رقیق و آبکی باشد. بسته به علت اسهال، علائم دیگری نیز بروز می کنند:

علائم اسهال ویروسی نوزادان

اسهال ویروسی نوزادان در اثر عفونت ویروس هایی مثل روتاویروس، آدنو ویروس و آنفولانزا ایجاد می شود. اسهال و استفراغ در نوزادان، بدن درد، درد شکم، تب و لرز از علائم اسهال ویروسی در نوزادان هستند.

علائم اسهال عفونی در نوزادان

اسهال عفونی نوزادان در اثر آلودگی به باکتریهایی مثل سالمونلا، کامپیلوباکتر و ای. کولی ایجاد می شود و اغلب شدید است. اسهال عفونی نوزادان معمولا با علائمی مثل دردهای شکمی، تب و مدفوع خونی همراه است. گاهی نیز ممکن است اسهال باکتریایی نوزادان منجر به استفراغ آنها شود.

علائم اسهال انگلی کودکان

عفونتهای انگلی مثل عفونتهای باکتریایی خطرناک هستند و اغلب به دلیل انگلی در روده کوچک به نام ژیادریا ایجاد می شوند. اسهال، گاز معده، مدفوع چرب و نفخ از علائم اسهال انگلی در نوزادان هستند.

علائم اسهال خونی در نوزادان

تیره بودن رنگ مدفوع و ژله ای بودن آن نشانه اسهال خونی در نوزاد است. عواملی مثل عفونت، واکنش آلرژیک دستگاه گوارش به شیر مادر یا خراش مقعد می تواند علت اسهال خونی در نوزادان باشد.

انواع و درجات اسهال نوزادان

اسهلال نوزادان شیر خشکی و آنهایی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بسته به شدت اسهال و مدت زمان آن به صورت زیر دسته بندی می شوند:

درجات اسهال نوزادان

شدت اسهال نوزادان را می توان با توجه به تعداد دفعات دفع مدفوع به سه درجه تقسیم بندی کرد:

درجه خفیف:  اسهال خفیف با ۵ بار دفع مدفوع آبکی در طول روز همراه است.

درجه متوسط: اسهال با شدت متوسط زمانی رخ می دهد که نوزادی ۶ تا ۹ بار در روز مدفوع آبکی دارد.

درجه شدید: نوزادانی که ۱۰ بار یا بیشتر در طول روز مدفوع آبکی دارند، مبتلا به اسهال شدید هستند.

انواع اسهال نوزادان

اسهال نوزادان بر اساس مدت زمان بروز علائم اسهال به دو نوع زیر تقسیم بندی می شود:

اسهال حاد: علائم اسهال نوزاد حاد طی ۳ روز و معمولا بدون هیچ درمان خاصی برطرف می شود. این نوع اسهال معمولا در اثر عفونتهای ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود.

اسهال مزمن: مدفوع آبکی اگر بیش از ۳ روز و حتی تا هفته ها ادامه پیدا کند، حتما برای تشخیص علت و درمان اسهال نوزادان شیرخوار باید به پزشک مراجعه کنید. سندروم روده تحریک پذیر، التهاب روده ها و کولیت نوزادی از علل اسهال مزمن در نوزدان هستند.

علت اسهال نوزادان چیست؟

تشخیص دقیق علت اسهال در درمان اسهال نوزادان شیرخوار اهمیت زیادی دارد. طبق تجربه متخصصان نوزادان و اطفال، معمولا اسهال نوزادان به یکی از دلایل زیر بروز می کند:

حساسیت غذایی

عدم تحمل لاکتوز شیر یا بروز واکنش های آلرژیک (درجات خفیف تا شدید) به خوراکی های حاوی شکر، افزودنی ها، رنگ های خوراکی و محصولات لبنی از علل اسهال در نوزادان هستند. علائم آلرژی غذایی در نوزادان عبارتند از:

• اسهال
• اسپاسم عضلات شکم
• کهیر یا جوش (در صورت آلرژی شدید)
• مدفوع خونی
• گاز معده و نفخ

در صورتی که واکنش نوزادتان به مواد غذایی شدید است (مثل تنگی نفس یا تورم لبها یا صورت) باید با اورژنس تماس بگیرید.

مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها، به خصوص آنتی بیوتیک ها توسط مادر یا نوزاد باعث کشته شدن میکروب های مفید روده و بروز اسهال در نوزادان می شود. در این موارد نباید مصرف آنتی بیوتیک را قطع کنید. بلکه باید با مراجعه به متخصص نوزادان، داروی دیگری جایگزین آن شود.

برخی بیماریها

ابتلا به برخی بیماریها نیز منجر به اسهال در نوزادان می شود. مثلا:

• بیماریهای گوارشی مثل التهاب روده، سندروم روده تحریک پذیر، …
• عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش
• سلیاک (نوعی بیماری گوارشی ارثی)
• عفونتهای انگلی، ویروسی یا باکتریایی دستگاه گوارش
• بیماری کرون (نوعی التهاب روده ی بدون درمان)
• نقص های سیستم ایمنی و ضعیف بودن آن
• سرماخوردگی

مسمومیت

اسهال و استفراغ نوزادان ممکن است به دلیل مسمومیت های غذایی، دارویی، خوردن مواد شیمیایی یا سمی باشد. این نوع اسهال معمولا با علائم زیر همراه است:

• سخت نفس کشیدن
• خستگی
• تشنج
• بیهوشی

در صورت بروز هر یک از این علائم باید سریعاً به اورژانس بیمارستان ها مراجعه کنید.

سایر دلایل

از دیگر دلایل اسهال در نوزادان عبارتند از:

• سرماخوردگی و عفونت گوش
• عدم رعایت بهداشت موقع تهیه غذای کودک
• مصرف بیش از حد مایعات شیرین
• زیاد رقیق کردن شیرخشک با آب
• سوء تغذیه
• تغییر رژیم غذایی مادر یا کودک

برای جلوگیری از طولانی شدن اسهال و کم آبی بدن، باید برای درمان سریع اسهال نوزادان اقدام کنید.

علت اسهال سبز در نوزادان چیست؟

اسهال سبز در نوزادان ممکن است به دلیل نوع رژیم غذایی آنها باشد. اما در مواردی نیز علت اسهال سبز در نوزادان مربوط به یکی از عوامل زیر است:

• عفونتهای ویروسی مثل نوروویروس و روتاویروس
• عفونتهای باکتریایی مثل سالمونلا
• مصرف برخی آنتی بیوتیکها
• مسمومیت غذایی

در صورت سبز بودن رنگ اسهال برای تشخیص علت و درمان اسهال در نوزادان باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: علت اسهال و استفراغ در کودکان

شما هم برای تشخیص علت و درمان اسهال نوزادان در تهران می توانید به مطب دکتر فهیمه شاهمیری، متخصص نوزادان و اطفال مراجعه کنید. برای رزرو نوبت با شماره ۰۹۳۶۶۶۶۲۰۳۰ تماس بگیرید یا از سایت ایشان نوبت اینترنتی دریافت کنید.

آیا اسهال در نوزادان خطرناک است؟

معمولا اسهال نوزادان خفیف است و باعث کم آبی بدن نمی شود. اما اسهال مزمن و طولانی خطرناک است. چون بدن نوزاد آب زیادی از دست می دهد و مشکلات زیر ایجاد می شوند:

• کم آبی بدن
• آسیب دیدگی اندام های داخلی
• شوک
• کما
• خطر مرگ

پس برای پیشگیری از این عوارض اسهال شدید باید برای درمان سریع اسهال در نوزادان اقدام کنید.

چه زمانی باید با پزشک مراجعه کنید؟

برای درمان اسهال نوزادان زیر یک سال و نیز اسهال نوزادان یک ساله، با دیدن علائم زیر باید فوری به متخصص اطفال و نوزادان مراجعه کنید:

• استفراغ مکرر به رنگهای سبز، زرد یا خونی
• بروز علائم کم آبی بدن مثل خشکی دهان، گریه بدون اشک، خیس نشن پوشک برای ۶ تا ۱۲ ساعت، بیحالی، …
• دردهای شکمی
• تب
• بروز علائم اسهال خونی در نوزادان
• کاهش وزن
• وجود ضعف یا نقص سیستم ایمنی در کودک
• اسهال بدبو در نوزادان یا سبز بودن آن

اگر اسهال و استفراغ در نوزادان بیش از ۳ روز ادامه داشت، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

روشهای درمان سریع اسهال نوزادان

به گفته دکتر شاهمیری، برای درمان اسهال نوزادان زیر یک سال و یک ساله از روشهای زیر استفاده می شود:

دادن مایعات به نوزاد

برای درمان اسهال نوزادان شیرخوار بسیار مهم است که آب بدن هر چه سریعتر تامین شود. به همین علت باید نکات زیر را رعایت کنید:

• به او شیر، شیر خشک و مایعات دیگر بدهید.
• از دادن آبمیوه های شیرین یا گاز دار بپرهیزید.

اگر نوزاد نمی تواند شیر یا مایعات دیگر بخورد، با مشورت پزشک می توانید از داروخانه ها، محلول های الکترولیتی مخصوص نوزادان را با طعم های مختلف تهیه کنید.

درمان اسهال نوزادان در خانه

درمان خانگی اسهال نوزادان برای رفع اسهال خفیف بسیار مفید است. بنابراین می توانید رژیم غذایی زیر را برای فرزندتان در نظر بگیرید:

• پرهیز از خوراکی های شیرین
• بیشتر کردن تعداد وعده های غذایی خشک و جامد (برای نوزادانی که غذای جامد را شروع کرده اند)
• تغذیه با غذاهای موثر برای درمان اسهال نوزادان مثل موز، ماست، گوشت بدون چربی، برنج، میوه‌ها و سبزیجات، نان، پوره سیب …
• تغییر نوع شیر خشکی که به نوزاد می دهید.

برای درمان اسهال نوزادان زیر شش ماه مهم است که به او شیر یا مایعات دیگر بدهید تا میکروبها با ادرار یا مدفوع از بدن او خارج شوند. پس هرگز بدون دستور پزشک، شیردهی را متوقف نکنید.

دارو درمانی

در صورت بروز علائم اسهال ویروسی نوزادان یا اسهال عفونی نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد ویروسی نیست. چون علائم اسهال عفونی نوزادان با خروج میکروبها از راه مدفوع و ادرار برطرف می شوند. اما در صورت نیاز به درمان های پزشکی و با توجه به علت اسهال نوزاد، شاید داروهای زیر نیز تجویز شوند:

• آنتی بیوتیک (برای نوزادانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند)
• داروهای ضد انگل
• استامینوفن به صورت خوراکی یا شیاف برای کاهش تب
• خوردن محلول های خوراکی مثل ORS
• تزریق سرم

نکته مهم: هرگز برای درمان اسهال نوزادان از داروهای ضداسهال بزرگسالان استفاده نکنید.

بستری شدن

برای درمان سریع اسهال نوزادانی که اسهال مزمن دارند یا دچار کم آبی بدن شده اند، باید آنها را در بیمارستان بستری کرد و تحت مراقبت قرار داد.

به طور کلی، برای اسهال در نوزادان تازه متولد شده تا زیر ۳ ماه، باید با مشاهده علائم اسهال فوری به پزشک مراجعه کنید. ولی اگر نوازدتان بیش از ۳ ماه دارد و بعد از ۲۴ ساعت هنوز علائمش بهبود نیافته، نیاز به معاینه پزشک است.

برای درمان اسهال نوزادان در تهران، شما هم می توانید از تخصص دکتر فهیمه شاهمیری، متخصص نوزادان و اطفال بهره مند شوید. برای رزرو نوبت می توانید با شماره ۰۹۳۶۶۶۶۲۰۳۰ تماس بگیرید یا از سایت ایشان نوبت اینترنتی دریافت کنید.

روشهای پیشگیری از اسهال نوزادان

برای رعایت بهداشت و جلوگیری از انتقال میکروب به نوزاد باید نکات زیر را رعایت کنید:

• بعد از تعویض پوشک، دستهایتان را سریعا با آب و صابون بشویید.
• اسباب بازی ها و هر چیزی را که نوزاد به دهان می برد، تمیز نگه دارید.
• دستهای نوزاد را مرتب بشویید و ناخن هایش را کوتاه کنید.
• غذا، شیشه شیر و ظرف غذای کودک را همیشه ضدعفونی کنید.
• قبل از تهیه غذای او، دستهایتان را بشویید و آشپزخانه را تمیز و ضدعفونی کنید.

همچنین برای جلوگیری از اسهال نوزادان یک ساله و زیر یکسال بهتر است به آنها آبمیوه ندهید.

جمع بندی

دل پیچه، اسهال و استفراغ از شایعترین علائم اسهال در نوزادان هستند. این علائم در اثر عفونتهای مختلف گوارشی، برخی بیماریها یا مصرف آنتی بیوتیکها بروز می کند. اولین خط درمان برای اسهال نوزادان، دادن مایعات به آنها است تا دچار کم آبی و عوارض آن نشوند.

با توجه به علت اسهال نوزادان ممکن است داروهایی نیز برای رفع علائم آنها تجویز شود. در مواردی هم لازم است نوزاد را بستری کنید. اما در اغلب موارد، اسهال خفیف بوده و نیازی به درمان اسهال نوزادان نیست.

اما در صورت طولانی شدن اسهال، بوی بد یا تغییر رنگ آن به خونی یا سبز شدن رنگ مدفوع و بوی بد آن باید سریعتر به متخصص نوزادان و اطفال مراجعه کنید.

سوالات پر تکرار درباره اسهال نوزادان

معمولا مادرانی که نوزادشان اسهال دارد، سوالات زیر را از متخصصان اطفال و نوزادان می پرسند:

مصرف چه غذاهایی باعث آلرژی در نوزادان می شود؟

هر نوزادی ممکن است به برخی چیزها آلرژی داشته باشد. اما بیشتر مصرف شیر خشک گاو، مصرف محصولات لبنی توسط مادر، بادام، بادام زمینی، سویا و گندم، تخم مرغ و ماهی منجر به آلرژی در نوزادان می شوند.

چطور می توانیم از قرمز شدن پوست نوزادی که اسهال دارد، جلوگیری کنیم؟

بعد از هر بار مدفوع، پوشک نوزاد را عوض کنید. می توانید از کرمهایی مثل زینک اکسید یا لوسیون های نوزادان برای حفاظت از پوست او کمک بگیرید. به جای دستمال مرطوب، از آب برای تمیز کردن نوزاد استفاده کنید.

تب پایین همراه با اسهال خطرناک است؟

تب پایین نگران کننده نیست اما اگر تب نوزاد بالاتر رفت؛ پاشویه با آب ولرم تاثیری نداشت؛ یا نوزاد زیر ۶ ماه دارد، باید سریعتر به متخصص نوزادان مراجعه کنید.

علت اسهال بدبو در نوزادان چیست؟

دلایل مختلفی مثل عفونتهای ویروسی یا باکتریایی، عدم تحمل لاکتوز و نارسایی لوزالمعده وجود دارد. پس برای تشخیص علت اسهال بدبو در نوزادان و درمان آن لازم است به متخصص نوزادان مراجعه کنید.

اگر سوالی درباره اسهال نوزادان و درمان سریع آن دارید، در بخش نظرات این مقاله حتما آنها را بپرسید.